Phật Tánh - Phật Pháp - Lý Duyên Khởi

Các bạn !!!

Sau ngày nghỉ tết dương lịch 2024 !!! Mình nhận được thắc mắc của bạn đọc có tên Thiện Nhân !!! Nội dung như sau:

"Con chào bác Lý Tứ. Con xem kinh có vài chỗ chưa hiểu, mong bác sáng tỏ giúp con!

1) Vì sao trong kinh nói "kiến Phật tánh", mà không nói “ngộ Phật tánh” hay “chứng Phật tánh”? Ba khái niệm: Kiến, ngộ, chứng phải hiểu như thế nào mới đúng?

2) Trong kinh dạy: “Ai thấy được 12 nhân duyên sẽ thấy pháp. Ai thấy pháp sẽ thấy Phật". Chữ “pháp" ở đây là thiệt pháp hay là huyễn pháp hay là hữu vi pháp hay là vô vi pháp..? Là nguyên nhân sanh, lưu chuyển hay diệt một pháp?

3) Vì sao thấy được 12 nhân duyên không thấy luôn Phật mà phải thấy pháp? Thấy pháp rồi mới thấy Phật?

4) Vì sao 12 nhân duyên luân chuyển 3 thời (quá khứ, hiện tại, vị lai) mà không tự đoạn? Cái gì làm tương tục cho các duyên hiện và lưu chuyển?

5) Còn quá nhiều điều từ 12 nhân duyên mà con chưa thông suốt. Xin bác Lý Tứ giải nghĩa cho con tổng quát hơn!

Con cảm ơn bác”! 30/12/2023 - 23:51:06 - Thiện Nhân.

Bạn đọc và Thiện Nhân thân mến !!!

Về các câu hỏi của Thiện Nhân, mình xin được trả lời như sau:

- Hỏi:

1) Vì sao trong kinh nói "kiến Phật tánh", mà không nói “ngộ Phật tánh” hay “chứng Phật tánh”? Ba khái niệm: Kiến, ngộ, chứng phải hiểu như thế nào mới đúng?

- Trả lời:

Để có thể trả lời câu hỏi của bạn, đầu tiên chúng ta cần phải hiểu khái niệm “Phật tánh” trong Phật đạo nhằm chỉ cho điều gì? Một khi hiểu được khái niệm này, chúng ta sẽ hiểu cụm từ “kiến Phật tánh” một cách không khó khăn !!!

Khái niệm Phật tánh trong Phật đạo, nhằm để chỉ cho các đức tánh siêu việt, cao quý của một đức Phật !!! Các đức tánh siêu việt, cao quý ấy gồm: “Từ, bi, hỉ, xả, thường, ngã, lạc, tịnh” (xem kinh Đại Niết Bàn) !!! Cũng trong kinh Đại Niết Bàn, Phật dạy: “Hết thảy chúng sanh đều có Phật tánh” !!! Lời dạy này có nghĩa, hết thảy chúng sanh đều có những đức tính siêu việt, cao quý như một đức Phật !!!

Tuy tất cả chúng sanh đều có những đức tính cao quý, siêu việt ấy !!! Nhưng, trong quá trình sống ở đời…Chúng sinh do không giác ngộ, nên bị vô minh, điên đảo, mê lầm..vv…nhiễm ô, khiến cho tâm thức bị bao phủ bởi các thứ như khổ, phiền não, kiết sử, lậu hoặc..vv…!!! Do đó, tuy có Phật tánh nhưng chúng sanh không thấy được, mà chỉ thấy các thứ “tâm tánh hư vọng” từ "tâm thức hư vọng" hiện ra như khổ, phiền não…vv…mà thôi !!! Giống như ngày mùa đông, mặt trời tuy có đó…nhưng bị mây đen, sương mù…vv…che khuất, người có mắt nhìn lên trời, chỉ thấy mây đen, sương mù…mà không thấy mặt trời…!!!

Để giúp chúng sanh thấy được thứ cao quý mà mình đã có, hiện tại đang bị che khuất… Phật pháp ra đời giúp chúng sanh giác ngộ !!! Trong quá trình học tập và giác ngộ !!! Các thứ che chướng như khổ, phiền não, kiết sử, lậu hoặc…vv…dần dần mõng nhẹ và tịch diệt vĩnh viễn !!!

Các thứ vừa nêu mõng nhẹ rồi tịch diệt, Phật tánh dần dần hiện ra, từ đó người tu hành “kiến” (thấy, nhận ra) các đức tính cao quý ấy hiện hữu trong tâm trí của mình… Như người mù nay sáng mắt thấy được những gì cần thấy…!!! Đây là lí do vì sao Phật đạo sử dụng cụm từ “kiến Phật tánh” (hay thấy Phật tánh), mà không dùng cụm từ “ngộ Phật tánh” hay “chứng Phật tánh” !!! Tất nhiên, cũng có người sử dụng ba chữ “ngộ Phật tánh” hay “chứng Phật tánh”…Nhưng, cách sử dụng này không chính xác vì thế các vị “đã giác ngộ chân chánh” không thường dùng…!!!

Về ba chữ ngộ, kiến và chứng là từ Hán Nôm, ý nghĩa như sau:

悟 (Ngộ): Hiểu ra, vỡ lẽ, khai mở, làm cho tỉnh thức…!!!

見 (Kiến): Thấy, trông thấy, gặp gỡ…!!!

証 (Chứng): Chứng kiến, chứng thực, bằng chứng, đạt được…!!!

- Hỏi:

2) Trong kinh dạy: “Ai thấy được 12 nhân duyên sẽ thấy pháp. Ai thấy pháp sẽ thấy Phật". Chữ “pháp" ở đây là thiệt pháp hay là huyễn pháp hay là hữu vi pháp hay là vô vi pháp..? Là nguyên nhân sanh, lưu chuyển hay diệt một pháp?

- Trả lời:

Chữ pháp trong câu này có nghĩa: Ai chứng ngộ (thấy) được 12 nhân duyên (hay lý duyên khởi), sẽ thấy được nguyên uỷ phát sinh các nhận thức (pháp)…Ai thấu suốt (thấy) các nhận thức (pháp) từ đâu sanh, sẽ thấy được Phật (Phật đạo, con đường đưa đến Phật quả, chỗ tịch diệt các nhận thức sai lầm)…!!! Vì vậy, chữ pháp và chữ Phật trong câu nói trên phải “khéo hiểu”…!!!

- Hỏi:

3) Vì sao thấy được 12 nhân duyên không thấy luôn Phật mà phải thấy pháp? Thấy pháp rồi mới thấy Phật?

- Trả lời:

Phật (Phật đạo) và pháp (của Phật) là hai mặt của một vấn đề !!! Tuy nhiên muốn thấy được Phật (Phật đạo), người tu hành phải thấy (chứng ngộ thông qua) pháp của Phật (Phật pháp)… Muốn hiểu rõ (chứng ngộ) pháp của Phật, người tu hành phải chứng ngộ (thấu đạt) lý duyên khởi hay 12 nhân duyên…!!! Vì rằng: 12 nhân duyên hay lý duyên khởi là giáo lí cơ sở quan trọng chỉ ra quy trình sinh diệt của tâm và pháp…!!!

Đây là lí do vì sao kinh không nói “thấy 12 nhân duyên là thấy luôn Phật” !!! Mà phải nói “Thấy pháp rồi mới thấy Phật”…!!!

Về lý duyên khởi hay 12 nhân duyên, Phật dạy như sau:

“Một thời, Phật ở tại xóm Điều Ngưu, Câu Lưu Sưu. Bấy giờ có Tỳ-kheo đến chỗ Phật, cúi đầu đảnh lễ Phật, rồi ngồi qua một bên, bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn, pháp duyên khởi mà Ngài nói, là do Thế Tôn làm ra hay do người khác làm ra?

- Phật bảo Tỳ-kheo:

Pháp duyên khởi chẳng phải do Ta tạo ra, cũng chẳng phải do người khác tạo ra. Nhưng dù Như Lai có xuất hiện hay chưa xuất hiện ở thế gian thì pháp giới này vẫn thường trụ.

Như Lai tự giác ngộ pháp này, thành Đẳng chánh giác, vì tất cả chúng sanh mà phân biệt, diễn nói, chỉ dạy hiển bày; đó là: Cái này có nên cái kia có, cái này khởi nên cái kia khởi. Tức là do duyên vô minh nên có hành…cho đến việc tụ tập thuần một khối khổ lớn. Do vô minh diệt nên hành cũng diệt…cho đến việc thuần một khối khổ lớn tụ tập cũng bị diệt”…!!!. (Trích Kinh Tạp A Hàm, kinh số 299)…!!!

- Trong kinh Đại Duyên (Trường Bộ III), khi Tôn giả A Nan khen ngợi giáo lý duyên khởi thâm thúy, thì Thế Tôn lại nhấn mạnh hơn:

“Này Ananda, chính vì không giác ngộ, không thâm hiểu giáo pháp duyên khởi này mà chúng sanh hiện tại bị rối loạn như một tổ kén, rối ren như một ống chỉ, giống như cỏ munja và lau sậy babaja, không thể nào ra khỏi khổ xứ, ác thú, đọa xứ, sinh tử." (tr. 56)…!!!

- Hỏi:

4) Vì sao 12 nhân duyện luân chuyển 3 thời (quá khứ, hiện tại, vị lai) mà không tự đoạn? Cái gì làm tương tục cho các duyên hiện và lưu chuyển?

- Trả lời:

Vì mê, nên 12 nhân duyên luân chuyển qua 3 thời !!! Dứt mê, 12 nhân duyên sẽ tự đoạn !!! Giác ngộ rốt ráo, các duyên tương tục, hiện và chuyển…tự trở về bản chơn, thanh tịnh, giải thoát…!!!

- Hỏi:

5) Còn quá nhiều điều từ 12 nhân duyên mà con chưa thông suốt. Xin bác Lý Tứ giải nghĩa cho con tổng quát hơn! Con cảm ơn bác”!

- Trả lời:

Để có thể chứng ngộ và liễu tri (thông suốt) 12 nhân duyên hoặc Phật pháp, phải học tập thôi !!! Trong phạm vi một bài viết của chuyên mục, không thể giảng giải hết mọi thứ…!!!

Để học tập, giác ngộ và thông suốt Phật pháp !!! Thiện Nhân có thể đăng kí theo học các khoá Hạnh Phúc Quanh Ta - Giọt Mưa Đầu Mùa do Lý Gia tổ chức (online)…!!! Theo dõi trên các trang truyền thông của Lý Gia để biết chi tiết, thời gian mở lớp và cách thức đăng kí…!!! Sau đó, học tiếp các lớp cao hơn, mọi thứ sẽ minh bạch…!!!

Hy vọng, những trả lời vừa rồi, có thể giúp Thiện Nhân và bạn đọc có cái nhìn khái quát về lý duyên khởi cũng như các thắc mắc đã nêu !!! Chúc an vui, tinh tấn !!!

03/01/2024

LÝ TỨ

- Các bạn có thể gửi câu hỏi theo đường link: https://forms.gle/HooJiZeXLBNokpUx8

- Hoặc đặt câu hỏi trực tiếp từ Website LyTu.Vn